Η Διαταραχή Πανικού ανήκει στις Αγχώδεις Διαταραχές, οι οποίες αποτελούν μια από τις συχνότερες ομάδες ψυχιατρικών διαταραχών.

Τι είναι ο Πανικός;

Είναι η αγχώδης εκείνη διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αιφνίδιες και επαναλαμβανόμενες προσβολές έντονου άγχους, δυσφορίας, φόβου κι ενίοτε τρόμου και συνοδεύεται από μια σειρά ψυχολογικών & σωματικών συμπτωμάτων.

Τα κυρίαρχα ψυχολογικά συμπτώματα είναι: φόβος απώλειας ελέγχου, φόβος τρέλας και αδυναμία συγκέντρωσης, ενώ στα κυρίαρχα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνονται: η δύσπνοια, η ζάλη, η έλλειψη ισορροπίας, το τρέμουλο, η ταχυκαρδία, εξάψεις, εφίδρωση, κ.α.

Τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται η ολοένα κι αυξανόμενη εκδήλωση κρίσεων πανικού. Εμφανίζεται, συνήθως, για πρώτη φορά στις ηλικίες 20-25 ετών, και παρατηρείται συχνότερα στις γυναίκες. Άλλοτε έρχεται ξαφνικά κι άλλοτε ως αποτέλεσμα θλίψης, άγχους, έντονου στρες.

Η διαταραχή πανικού προσβάλει το 5% των εφήβων και είναι λιγότερο συχνή στα παιδιά μικρότερης ηλικίας.

Την στιγμή της κρίσης πανικού το άτομο πανικοβάλλεται, χάνει τον έλεγχο, κυριεύεται από έντονο φόβο άγνοιας ως προς τι ακριβώς του συμβαίνει και άγχος για το πώς θα εξελιχθεί.

Ιατρικές Επισκέψεις

Το 50% των ανθρώπων που βιώνουν κρίσεις πανικού απευθύνονται στον καρδιολόγο, λόγω της ταχυκαρδίας την περίοδο του επεισοδίου.

Στις κρίσεις πανικού με μεγάλη ένταση, πολλοί πάσχοντες κυριεύονται από φόβο ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα υγείας.

Φαύλος Κύκλος

Άπαξ και συμβεί μια φορά, το άτομο αρχίζει και βιώνει άγχος προσμονής για την επόμενη κρίση.

Είναι σε διαρκή επιφυλακή για σωματικά συμπτώματα ή ενοχλήσεις που θα σηματοδοτήσουν μια επόμενη κρίση.

Η καθημερινότητα καθίσταται βασανιστική και εξαιρετικά περιοριστική, τόσο για τον ίδιο, όσο και για τους ανθρώπους που τον περιβάλλουν.

Σε αυτόν τον φαύλο κύκλο προσμονής και αποφυγής, τα αίτια που προκαλούν την κρίση συχνά παρερμηνεύονται.

Έτσι, από μια αντίδραση άγχους με εσωτερικά και ψυχικά αίτια καταλήγει να αποδίδεται σε εξωτερικά αίτια, με αποτέλεσμα να «φτωχύνει» την καθημερινότητα του ατόμου, συρρικνώνοντας σημαντικούς τομείς της ζωής του.

Θεραπεία

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι κρίσεις πανικού, αλλά και η Διαταραχή Πανικού, είναι εύκολα και αποτελεσματικά αντιμετωπίσιμες καταστάσεις και γι' αυτό είναι καλό να αναζητήσει κανείς τη βοήθεια ενός ειδικού έγκαιρα. Η ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με τεχνικές χαλάρωσης στοχεύουν στην απαλλαγή από τα συμπτώματα και την επαναφορά του ατόμου σε μια καλά λειτουργική καθημερινότητα.

Βίκυ Τσατσανύφου

Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Η διαταραχή πανικού χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες απροσδόκητες προσβολές πανικού. Η προσβολή πανικού είναι μια διακριτή περίοδος έντονου άγχους που χαρακτηρίζεται από συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, αίσθημα δύσπνοιας, εφίδρωση, τρεμούλα ή έντονο τρόμο, ναυτία, ρίγη, φόβο απώλειας ελέγχου ή ότι το άτομο τρελαίνεται, φόβο ότι θα πεθάνει. Η έντονη δυσφορία κορυφώνεται μέσα σε μερικά λεπτά.

Οι γυναίκες που παθαίνουν προσβολές πανικού κατά την επιλόχεια περίοδο βιώνουν κοινά συμπτώματα με τις γυναίκες που παθαίνουν προσβολές πανικού σε μια οποιαδήποτε άλλη περίοδο στη ζωή τους. Ωστόσο έχουν παρουσιαστεί στις πρώτες κάποια επιπλέον συμπτώματα όπως υστερικό κλάμα, αποπροσανατολισμός, και πονοκέφαλοι. Έχει επίσης παρατηρηθεί πως οι γυναίκες αυτές νιώθουν εκτός ελέγχου, εξαντλούνται από την προσπάθειά τους να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ενώ νιώθουν πως απογοητεύουν τον εαυτό τους και την οικογένειά τους. Επιπλέον φοβούνται πολύ το ενδεχόμενο η συναισθηματική τους ανησυχία να επιδράσει αρνητικά στις ίδιες καθώς και στις οικογένειές τους. Οι ενοχές, η ντροπή, η ανησυχία και ο φόβος ότι δεν θα είναι ικανές να φροντίσουν το νεογέννητο προκαλούν ακόμα περισσότερη δυσφορία.

Όταν η διαταραχή πανικού προϋπάρχει, τα συμπτώματα πανικού φαίνεται να επιδεινώνονται κατά την επιλόχεια περίοδο. Ειδικά αν το άτομο σταματήσει να παίρνει την φαρμακευτική του αγωγή.

Οι αιτίες της διαταραχής πανικού κατά την επιλόχεια περίοδο (έναρξη ή επιδείνωση) συμπεριλαμβάνουν κοινωνικοδημογραφικούς, βιολογικούς καθώς και ψυχολογικούς παράγοντες.

Κοινωνικοδημογραφικοί παράγοντες

• Ηλικία: όσο νεότερη η μητέρα, τόσο περισσότερο το άγχος της αν θα ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της νέας κοινωνικής κατάστασης. Επίσης η νεαρή ηλικία του πατέρα συμβάλλει στην αύξηση του άγχους της μητέρας (για τον ίδιο λόγο) 
• Μορφωτικό επίπεδο: το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης της μητέρας μπορεί να της προκαλέσει αίσθημα ανεπάρκειας και ανασφάλειας
• Οικογενειακή κατάσταση: είναι περισσότερες οι πιθανότητες για την ανύπαντρη μητέρα ή αυτήν που είχε μια σύντομη σχέση με τον πατέρα του νεογέννητου να ανησυχούν για την δέσμευση και την εμπλοκή του πατέρα στη φροντίδα του παιδιού
• Οικονομική κατάσταση: οι οικονομικές δυσκολίες μπορεί να οδηγήσουν σε καταστάσεις υψηλού στρες

Βιολογικοί παράγοντες

• Οιστρογόνα: οι αλλαγές στα επίπεδα των οιστρογόνων επηρεάζουν την έναρξη και την επιδείνωση των συμπτωμάτων πανικού
• Προγεστερόνη: έχει αναφερθεί πως τα συμπτώματα πανικού αυξάνονται κατά την επιλόχεια περίοδο επειδή τα επίπεδα προγεστερόνης μειώνονται δραματικά και παρουσιάζεται αύξηση στα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα (CO2)

Ψυχολογικοί παράγοντες

• Οι γυναίκες που έχουν προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό άγχους ή κατάθλιψης έχουν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν συμπτώματα πανικού κατά την επιλόχεια περίοδο.
• Ο παραποιημένος τρόπος σκέψης (καταστροφοποίηση) επίσης παίζει ρόλο στην ανάπτυξη της συμπτωματολογίας: οι γυναίκες που έχουν την τάση να προβλέπουν την αρνητική έκβαση διαφόρων καταστάσεων έχουν περισσότερες πιθανότητες να πάθουν προσβολές πανικού.

Η ψυχολογική παρέμβαση στις ιδέες ενοχής, και αναξιότητας που βιώνουν οι γυναίκες αυτές είναι σημαντική. Νιώθουν ανεπαρκείς και ως μητέρες και ως σύζυγοι. Η ψυχολογική θεραπεία που θα εστιάσει στις διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις θα βοηθήσει τις νέες μητέρες να αξιολογήσουν τον εαυτό τους ρεαλιστικά και να δουν τις θετικές και υγιείς πτυχές του εαυτού τους στο νέο τους ρόλο.

Τσώλα Δήμητρα

Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια