Η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), 1 στις 3 γυναίκες έχουν υποστεί σωματική βία κατά τη διάρκεια της ζωής τους από τον ερωτικό τους σύντροφο.

Μια γυναίκα κακοποιείται σωματικά όταν ο σύντροφός της τη σπρώχνει, τη χαστουκίζει, την κλωτσάει, τη χτυπάει με γροθιές ή με αντικείμενα, την τραβά από τα μαλλιά, την τσιμπά, τη δαγκώνει, την ακινητοποιεί ή την τραντάζει. Μπορεί να την απειλεί ή να της επιτίθεται με μαχαίρι, όπλο ή άλλο αιχμηρό αντικείμενο. Να προσπαθεί να τη στραγγαλίσει ή να της κρατά το κεφάλι κάτω από το νερό, να τη δηλητηριάσει. Μπορεί να την κάψει (με τσιγάρο, καυτό νερό, σίδερο). Να την εγκαταλείψει σε ένα απομακρυσμένο ή επικίνδυνο μέρος.

Οι παραπάνω πράξεις αυτής της επικίνδυνης μορφής βίας που προκαλούν σημαντικό φόβο στη σύντροφο δεν είναι τυχαίες ή μεμονωμένες. Η βία εμφανίζεται μέσα σε ένα προβλέψιμο κύκλο που περιλαμβάνει τρία στάδια.

  • 1ο στάδιο: Κλιμάκωση της έντασης

Η γυναίκα συχνά διαισθάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά, και προσπαθεί να χρησιμοποιήσει διάφορες μεθόδους (αποστασιοποιείται ή υποχωρεί, είναι φροντιστική) ώστε να ηρεμήσει τον σύντροφό της και να αποφορτίσει την κατάσταση. Αυτές οι συμπεριφορές όχι μόνο δεν έχουν κάποια επίπτωση στην αποκλιμάκωση της έντασης, αλλά διαιωνίζουν τη θυματοποίηση της γυναίκας καθώς και την πεποίθησή της πως είναι ικανή να ελέγξει τη βίαιη συμπεριφορά του συντρόφου της. Το στάδιο αυτό μπορεί να διαρκέσει από ώρες έως βδομάδες.

  • 2ο στάδιο: Κακοποίηση

Το ξαφνικό και έντονο επεισόδιο βίας – με μια ασήμαντη αφορμή συμβαίνει στο δεύτερο στάδιο. Η ένταση απελευθερώνεται με μια βίαιη επίθεση εναντίον της γυναίκας. Είναι και η μικρότερη, σε διάρκεια, περίοδος του κύκλου, που διαρκεί μερικά λεπτά, ώρες, ή το πολύ κάποιες μέρες. Σ’ αυτό το στάδιο, η γυναίκα συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να ελέγξει το σύντροφό της που την κακοποιεί. Μόνο ο ίδιος θα αποφασίσει πότε θα σταματήσει την επίθεση.

  • 3ο στάδιο: Περίοδος μετάνοιας και έλλειψης έντασης

Σ’ αυτό το στάδιο ο άντρας που χτύπησε τη γυναίκα απολογείται, λέει δικαιολογίες ή εξηγεί τη συμπεριφορά του, βεβαιώνοντας με σιγουριά πως δεν θα τη ξαναχτυπήσει, ενώ υπόσχεται πως θα την αγαπά και θα τη φροντίζει.

Και η βία συνεχίζεται σ’ έναν επαναλαμβανόμενο κύκλο. Μετά το τρίτο στάδιο (μετά από μέρες, βδομάδες, ή μήνες) ακολουθεί μια άλλη περίοδος αυξανόμενης έντασης. Συχνά η ένταση της βίας αυξάνεται καθώς επαναλαμβάνεται κάθε κύκλος.

Η ελπίδα πως μπορεί να αλλάξει…

Οι ‘καλύτερες’ στιγμές της σχέσης εντοπίζονται στο τρίτο στάδιο θυμίζοντας στη γυναίκα την περίοδο της ερωτικής πολιορκίας στην αρχή της σχέσης, όπου δεν συνέβαινε κακοποίηση παρά μόνο ασυνήθιστα τρυφερά αισθήματα αγάπης. Η σχέση φαίνεται να σταθεροποιείται όταν υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στο τίμημα της κακοποίησης και στα ‘οφέλη’ της σχέσης. Όταν δηλαδή η γυναίκα, βλέποντας τον σύντροφό της ήρεμο, εκδηλωτικό, ελπίζει να βελτιωθεί η σχέση αυτή.

Όμως όσο η βία κλιμακώνεται, η αναλογία αυτή αλλάζει και η σχέση γίνεται πιο ασταθής. Αν η γυναίκα απομακρυνθεί συναισθηματικά ή σωματικά, ο άντρας μπορεί να κλιμακώσει τη γοητευτική του συμπεριφορά ή την βίαιη συμπεριφορά του προκειμένου να σταθεροποιηθεί πάλι η σχέση. Και ο κύκλος συνεχίζεται. Με σοβαρές ψυχικές συνέπειες για τη γυναίκα αλλά και την απειλή της ίδιας της ζωής της.

Δήμητρα Τσώλα

Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια

Η ψυχολογική ή συναισθηματική κακοποίηση συμβαίνει αρκετά συχνά στις ερωτικές σχέσεις. Μπορεί να συνυπάρχει με την σωματική κακοποίηση ή και όχι, ενώ αποτελεί παράγοντα κινδύνου εμφάνισης της δεύτερης.

 

Πρόκειται για

  • συμπεριφορές που μειώνουν την αυτοεκτίμηση του ατόμου, όπως προσβολές, βρισιές, ταπείνωση, εξευτελισμός, συχνή και έντονη κριτική
  • συναισθηματικός εκφοβισμός: απειλές σωματικής βίας προς το ίδιο το άτομο ή τα παιδιά του, τους συγγενείς του, το κατοικίδιό του, καθώς και απειλές εγκατάλειψης, απιστίας, ακόμα και αυτοκτονίας, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων
  • περιορισμός της ιδιωτικής σφαίρας: έλεγχος της προσωπικής ελευθερίας, απομόνωση από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, παραβίαση της ιδιωτικής ζωής, οικονομικός έλεγχος, κτητικότητα και υπερβολικές εκδηλώσεις ζήλειας χωρίς λόγο

Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να είναι και μη λεκτική: παθητική – επιθετική συμπεριφορά, όπως αδιαφορία και ψυχρότητα, περιφρόνηση.

 

Στατιστικά οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να πέσουν θύματα ψυχολογικής κακοποίησης. Οι έρευνες έχουν δείξει πως οι γυναίκες που κακοποιούνται ψυχολογικά βιώνουν σοβαρότερες συνέπειες στην ψυχική τους υγεία από εκείνες που κακοποιούνται σωματικά, καθώς σταδιακά αποδυναμώνονται, ενώ μειώνεται η αίσθηση της αυτοαξίας τους. Μπορεί να εμφανίσουν ψυχολογικά και ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως άγχος, κατάθλιψη, ημικρανίες, χρόνιους πόνους.

 

Ενώ η σωματική βία ακολουθεί έναν κύκλο φάσεων έντασης με μεσοδιαστήματα ηρεμίας και μεταμέλειας, η ψυχολογική κακοποίηση τείνει να έχει τη μορφή μιας γραμμικής κλιμάκωσης.

 

Αυτή η επώδυνη μορφή βίας μπορεί να διαστρεβλώσει την αντίληψη της πραγματικότητας της γυναίκας και να πλήξει την αίσθηση της αυτο-αποτελεσματικότητάς της. Για παράδειγμα, ο σύντροφος που κακοποιεί ψυχολογικά κατηγορεί την ίδια τη γυναίκα για τη συμπεριφορά του ενώ της λέει πως δεν μπορεί να ζήσει χωρίς εκείνη. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ανάμεικτα συναισθήματα και ενοχές στη γυναίκα, να κατηγορεί τον εαυτό της, ή να αισθάνεται πως ότι και να κάνει είναι λάθος, και να νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο της ζωής της.

 

Ορισμένες φορές η κακοποίηση είναι εμφανής π.χ ο σύντροφος κυριαρχεί στη συζήτηση ακόμα και με τον τόνο της φωνής του, ή είναι φανερά αδιάφορος – συμπεριφέρεται σαν να μη νοιάζεται για τη σύντροφό του ή την αγνοεί επιδεικτικά. Μπορεί επίσης να την παρακολουθεί ή να ελέγχει διαρκώς τι κάνει και που πάει, ή να τη δυσφημεί διαδίδοντας στο φιλικό περιβάλλον πως «δεν είναι στα καλά της». Και άλλες φορές η ψυχολογική κακοποίηση είναι πιο ύπουλη, π.χ ο θύτης υπονομεύει τη σύντροφό του κάνοντάς τη να νιώθει πως έχει πρόβλημα, πως δεν μπορεί να φροντίσει η ίδια τον εαυτό της, πως κανείς άλλος δεν θα θέλει να είναι μαζί της, ή την αποθαρρύνει από το να ασχολείται με δραστηριότητες που την ευχαριστούν. Μπορεί να φέρεται σαν να μη τον νοιάζει και ύστερα να θυμώνει, ή να την απομονώνει από το οικογενειακό περιβάλλον και τους φίλους της. Η γυναίκα αρχίζει να αμφιβάλλει για την κρίση της όσον αφορά τον εαυτό της και τους άλλους.

 

Ο κυριότερος στόχος των ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων είναι να σταματήσει η κακοποίηση. Οι ψυχολογικοί παράγοντες που επιτρέπουν και διαιωνίζουν την συναισθηματική κακοποίηση διερευνώνται και ο θεραπευτικός σχεδιασμός εστιάζει σε θέματα ισχύος και ελέγχου μέσα στη σχέση, καθώς και σε προσωπικά ελλείμματα που προωθούν την ευαλωτότητα στην κακοποίηση.

 

Δήμητρα Τσώλα

Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια

Επικοινωνία

Θέτιδος 8

Ιλίσια (Στάση Μετρό: Μέγαρο Μουσικής)

Τ: +30 210 72 22 214
F: +30 210 72 22 282

email: [email protected]